Türkiye’deki Başlıca Enerji Kaynakları

Taşkömürü: Zonguldak-Ereğli çevresinde zengin taşkömürü yatakları vardır. Taşkömürü birinci jeolojik zamanda oluştuğu için enerji değeri yüksektir. Bu nedenle demir-çelik endüstrisinde enerji kaynağı olarak kullanılır. Türkiye’de çıkarılan taşkömürü tüketime yetmediği için büyük bölümü dışardan alınır.

Linyit: Üçüncü jeolojik zamanda oluştuğu için kalori değeri düşüktür. Yakacak olarak ve termik santrallerde kullanılır. Linyit en çok Manisa (Soma) Kütahya (Tunçbilek Tavşanlı Değirmisaz) Amasya (Çeltek) Kahramanmaraş (Afşin-Elbistan) Bursa Çorum Çanakkale Muğla (Yatağan Gökova) Ankara Erzurum ve İstanbul’da çıkartılır. Ege Bölgesi termik elektrik potansiyeli en fazla olan bölgemizdir.

Başlıca termik santraller şunlardır:

1. Kahramanmaraş (Afşin-Elbistan) – Linyit
2. Manisa (Soma) – Linyit
3. Kütahya (Tunçbilek Seyitömer) – Linyit
4. Muğla (Yatağan Gökova Yeniköy) – Linyit
5. Zonguldak (Çatalağzı) – Taşkömürü
6. İstanbul (Ambarlı) – Doğalgaz
7. Kırklareli (Hamitabat)istanbul Tekirdağ Bursa İzmit İzmir Ankara – Doğalgaz
8. Bursa (Orhaneli) – Linyit

Türkiye’de irili ufaklı 50’den fazla termik santral vardır Toplam ihtiyacın % 65’ini karşılarlar.

Petrol: Türkiye’de ilk önce Raman’da (Siirt) bulunmuştur. Daha sonra Garzan (Siirt) Diyarbakır Adıyaman Adana’da çıkarımı başlamıştır. Çıkarımı yeterli değildir. İhtiyacın büyük bölümü (% 90) dışarıdan satın alınır.

Batman’dan ham petrol taşıyan bir petrol boru hattı Adana Yumurtalık Körfezi’nde son bulur. İskenderun Körfezi’nden Kırıkkale’ye ham petrol göndermek amacıyla da bir boru hattı yapılmıştır.

Türkiye’nin petrol üretimi ihtiyacı karşılayamaz. Petrol açığını kapatabilmek için Azerbaycan S. Arabistan İran Irak Kuveyt Nijerya gibi ülkelerden petrol alınmakta bu petrol tanker ve boru hatlarıyla ülkeye getirilmektedir. Petrol ithalatı için her yıl ödenen döviz miktarı çok fazladır.

Doğal gaz:Trakya’da Kırklareli – Hamitabat Düzce – Akçakoca ve Mardin-Çamurlu çevresinde çıkartılır. Hamitabat’ta doğal gazla çalışan bir santral kurulmuştur. Kullandığımız doğal gazın büyük kısmını dışarıdan satın almaktayız (Rusya ve iran’dan). Son yıllarda doğal gazın enerji üretimin deki payı % 45 dolayına ulaşmıştır.

Atom enerjisi (Nükleer enerji): Türkiye’de henüz bu enerji kullanılmamaktadır. Ancak Türkiye’de uranyum ve toryum rezervi yüksektir. Uranyum yatakları Aydın (Koçarlı) Çanakkale (Ayvacık) Giresun (Şebinkarahisar) Manisa (Gördes) ve Uşak (Eşme)’da toryum yatağı Eskişehir (Mihalıççık).

Su gücü (beyaz kömür): Akarsuların üzerine baraj ve hidroelektrik santralleri kurarak elektrik elde edilir. Türkiye’de su gücü potansiyeli çok yüksektir. Buna karşın sularımızın ancak % 30’undan yararlanılmaktadır. Doğu Anadolu hidroelektrik enerji potansiyeli en yüksek olan bölgemizdir.

Rüzgâr enerjisi: Ege ve Marmara bölgelerinde kurulmuş tesisler vardır. Türkiye’nin bu alandaki potansiyeli oldukça fazladır. (83.000 mW.) Çanakkale ve İzmir’de üretim yapılmaktadır.

gunes-enerjisi-1Güneş enerjisi: Akdeniz Bölgesi başta olmak üzere son yıllarda kullanılmaya başlanmıştır. Güneş enerjisinden yararlanma oranı Karadeniz Bölgesi’nde en düşüktür. (Güneş enerjisinden elektrik üretmede su ve konutların ısıtılmasında yararlanılır.)

Jeotermal enerji: Yeraltındaki sıcak su ve buhardan yararlanılarak elde edilen ısı enerjisidir. Elektrik üretiminde ve ısınmada yararlanılır. Türkiye’de yaygındır. Denizli Sarayköy’de yer altından çıkan buharla çalışan bir santral kurulmuştur. Ayrıca Kütahya İzmir Afyon Manisa Balıkesir Kızılcahamam ve Kırşehir’de konutların ısıtılmasında kullanılmaktadır.


Biyoenerji: insanlar tarafından uygulanan süreçler sonucunda doğal ürünlerden elde edilen enerjidir.

✓ Biyokütle enerjisi: Bitki ve hayvan atıklarından yararlanma biyokütle enerjisi olarak tanımlanır. Bazı ülkelerde çöplerden bazı ülkelerde gazlaştırılmış odundan jet yakıtı elde edilir. Başlıca biyokütle enerji kaynakları; odun yağlı tohum bitkileri (kolza soya) karbonhidratlı bitkiler elyaf bitkileri (keten kenevir) protein bitkileri (bezelye fasulye) şehirsel ve endüstriyel atıklar ile hayvansal atıklardır.

✓ Biyogaz (biyomas) enerji: Organik atık ve artıkların oksijensiz ortamdaki fermantasyonu sonucu ortaya çıkan bir gazdır. Münih şehrinde saatte 70 ton şehir çöpü yakarak elektrik elde eden bir santral vardır.

✓ Biyodizel: Kolza ayçiçeği soya aspir gibi bitkilerden elde edilen yağların veya hayvansal yağların alkol ile reaksiyonuyla ortaya çıkan yakıt olarak kullanılan bir üründür. Evsel kızartma yağları da biyodizel yakıt üretimi için kullanılmaktadır.


Dalga ve gelgit enerjisi

Okyanus dalgaları kirletici etkisi olmayan büyük bir enerji kaynağı durumundadır. Kutuplar dışında okyanusların kıyı şeridi yaklaşık 100 bin km. dir. Bu kıyı şeridinden yaklaşık 4 milyar kwh. enerji üretilebilir. Bu değer dünyadaki tüm su gücünün yedi katından fazladır. Bu güç dünyadaki elektrik ihtiyacının % 13’ünü karşılayacaktır. Ayrıca gelgit etkisiyle de enerji üretilebilmektedir. Fransa’da Rance Halici’nde yirmi yıl önce bir tesis kurulmuş olup 240 MWh. elektrik üretmektedir.