Mühendislik Yapılarında Deformasyon Ölçmeleri

Deformasyon Ölçmeleri mühendislik ölçmeleri içinde önemli bir yere ve konuma sahiptir. Gerek
üzerinde yaşadığımız doğal ortamda gerekse insan eliyle inşa edilmiş mühendislik yapılarında zamanla
ortaya çıkabilecek geometrik değişimlerin (deformasyonların) sonuçları insan hayatını ve onun

güvenliğini yakından ilgilendirmektedir. Bu sebeple mühendislik yapıları ve çevresindeki geometrik
değişimlerin izlenmesi belirlenmesi ve tanımlanması son derece önem taşımaktadır. Bu çalışmada Baraj
Köprü Tünel gibi önemli mühendislik yapılarında zamanla ortaya çıkabilecek geometrik değişimlerin ve
bu değişimlere yol açan bazı parametrelerin izlenmesinde kullanılan yöntem donanım ölçme ve
analizinden söz edilmiştir. Önemli bir mühendislik yapısı olan Karakaya Demiryolu Köprüsünde
deformasyon izlemek üzere oluşturulmuş olan klasik yöntemle deformasyon izleme sisteminden ve Büyük
barajlarımızda kurulmuş olan jeodezik ve jeodezik olmayan deformasyon izleme sistemlerinden
bahsedilmiştir.

Mühendislik ölçmeleri içerisinde giderek önem kazanan problemlerden birisi de deformasyon
ölçmeleridir. Özellikle son yıllarda bu konuya olan duyarlılık artarak devam etmektedir. Gerek yer
kabuğu hareketlerini gerekse mühendislik yapılarında zamanla oluşabilecek deformasyonları izlemek
üzere jeodezik ve jeodezik olmayan bir çok yöntem kullanılmaktadır. Jeodezik yöntemlerde yatay ve
düşey yöndeki deformasyonların izlenmesi bu amaç için oluşturulmuş kontrol noktalarında (ağlarında)
periyodik olarak yapılan klasik ve/veya GPS ölçülerinin değerlendirilmesine ve analizine dayanır.
Jeodezik olmayan yöntemlerde ise yapıda ve çevresinde oluşan deformasyonlar deformasyonlara neden
olan yük değişimleri yer altı su seviyesi değişimi gerilme sıcaklık gibi değişik faktörlerin büyüklükleri
ve değişimleri bazı özel donanım ve yöntemlerle ölçülür. Bu konuda daha geniş bilgi Pretorius vd.2001
Clement vd. 2001 Askenazi vd. 1997 Roberts vd.2000 Kalkanvd. 2002 ve 2003 Svend-Erik 2001 gibi
kaynaklardan edinilebilir.
Günümüzde teknolojik gelişmelerin bir sonucu olarak standartlı mühendislik yapılarının hızla artması
deformasyon probleminin önemini bir kat daha artırmıştır. Özellikle baraj köprü tünel enerji
santıralları çok katlı yüksek yapılar ve anıt niteliği taşıyan tarihi yapılar gibi mühendislik yapılarında
zamanla ortaya çıkabilen geometrik değişimlerin izlenmesi daha önemli hale gelmiştir. Söz konusu
mühendislik yapıları ve yakın çevresindeki zeminin fiziksel özellikleri yapının kendi ağırlığı ve hareketli
dış yükler gibi faktörler yapı ve çevresinde deformasyona neden olabilir. Bu değişimlerin izlenmesi ve
zamanında belirlenmesi ortaya çıkabilecek zararların önceden alınacak önlemlerle önlenmesini veya
zararlarının en aza indirilmesini sağlayacaktır.