Cisimler sürtünme, dokunma ve etki ile olmak üzere üç şekilde elektrikle yüklenirler.

Sürtünme İle Elektriklenme

Çağımızdan iki bin yıl kadar önce Thales bir kumaşa sürttüğü kehribarın yanındaki iplik parçalarını ve saman çöplerini kendisine çektiğini gözlemiştir. Biz de günlük hayatta saçımızı tararken, yün kazağımızı çıkarırken, balonun kağıt parçalarını çekerken sürtünme ile elektriklenmeyi gözlemleriz.

Sürtünme ile elektriklenme yalıtkan cisimlerde gerçekleşen elektriklenme çeşididir. Yalıtkan cisimlerin serbest elektronları bulunmadığından dokunma ile yük alışverişi yapamazlar. Bu cisimlerin yüklenebilmesi için elektronlarının kuvvet yardımıyla serbest hale geçmesi gerekir . Bunu da yalıtkan cisimleri başka maddelere sürterek sağlarız. Örneğin ebonit çubuğu yün kumaşa sürterek.

Sürtünme ile elektriklenme de

  • Toplam yük korunur
  • Daima elektronlar alınır yada verilir, dolayısıyla cisimler zıt yükle yüklenirler.
  • Alınan yük, verilen yüke eşittir. Sürtünmeden sonra cisimlerden birinin yükü (+7) ise diğer cismin yükü (-7) dir.

Sürtünme ile elektriklenme de en çok kullanılan iki örnek,
  • Cam çubuk ipek kumaşa sürtüldüğünde, ipek kumaş (-) cam çubuk (+) yükle yüklenir.
  • Ebonit çubuk yün kumaşa sürtüldüğünde yün kumaş(+) ebonit çubuk(-) yükle yüklenir.


Dokunma İle Elektriklenme

Dokunma ile elektriklenme iletken cisimler arasında gerçekleşir. Yüksüz iletken bir cisim , elektrik yükü taşıyan başka bir iletken cisme dokundurulduğunda yüksüz cisim yüklü cisim yardımıyla yüklenir. Birbirine dokundurulan cisimler toplam yükü yarıçapları oranında paylaşırlar ve yük dağılımı aşağıdaki gibi hesaplanır


Dokunma ile Elektriklenmede elektriklenmede

  • Pozitif yükler hareket edemezler hareket eden negatif yüklerdir.
  • Birbirine dokundurulan cisimler kesinlikle zıt yüklerle yüklenmezler.
-ikiside nötr olabilir.
-ikisi de ( + ) olabilir.
-ikiside ( – ) olabilir.
  • Yüklü iletken cisimlerin sivri uçlarında daha fazla yük bulunur.Çünkü yükler aynı tür olduğu için birbirinden uzakta olmak isteyeceklerdir.

Etki İle Elektriklenme(Tesir İle Elektriklenme)

En az biri yüklü iki cismin birbirine yaklaştırılmasıyla cisimlerde yük dengesi ve dağılımının değişmesidir.


İçi Boş Küre

1. Nötr ve küresel bir kabın içine pozitif yüklü bir cisim bir iple sarkıtılırsa, küresel kabın içi (-) ve dısı (+) yüklü olur.


2. Nötr küresel kabın içine (+) yüklü bir cisim dokundurulursa kabın içi nötr olur ve cismin yükünün tamamı küresel kabın dışında birikir.


3. Nötr küresel kabın dışına (+) yüklü bir cisim dokundurulursa, toplam yükü cisim ve küresel kap yarıçaplarıyla orantılı olarak paylaşırlar.








Alıntı