On beşinci asrın son yıllarında Portekizliler Ümit Burnu'nu geçip Hindistan kıyılarına ulaşan deniz yolunu keşfettiler. Bu durum Hindistan ticaretinin yolunu değiştirdi.
O zamana kadar Hindistan’dan yüklenen mallar Basra Körfezi ve Kızıldeniz yoluyla İskenderiye veya Suriye Limanlarına geliyor, Venedik gemileri ile Avrupa’ya ulaşıyordu. Hint ticaretinin Portekizliler'in eline geçmesi Memlûklar'ın ekonomisini sarstı.
Ancak Portekizliler'in hakimiyetinin kırılması için yaptıkları çalışmalar donanmalarının yeteri kadar güçlü olmaması sebebiyle sonuçsuz kaldı.
Mısır ve Suriye Osmanlılar'ın eline geçince (1517) Kızıldeniz ve Basra Körfezi ağızlarının Portekizliler'de bulunması siyasî ve ekonomik bakımdan sakıncalıydı.
Mısır Beylerbeyi Hadım Süleyman Paşa'nın teklifi ile 1530’da Süveyş’te bir donanma inşasına başlandı.
Süleyman Paşa donanmayı 1532 yılı başlarında sefere çıkacak hâle getirdi. Ancak kendisine Alman ve Irakeyn seferlerine katılmak emri aldığı için Hindistan Seferi gecikti.
1535’te Gücerât Hükümdarı Bahadır Şah İstanbul’a gönderdiği elçi ile padişahtan Portekizliler'e karşı yardım istedi. Mısır Beylerbeyi Hadım Süleyman Paşa, Hindistan sularına kuvvetli bir sefer yapmakla görevlendirildi.
Kızıldeniz ve Basra'da Ayyıldızlı Türk Gemileri
Hadım Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması, 1538 Haziranında hareket etti. İlk olarak Kızıldeniz’in kapısı olan Aden’i ele geçirdi.
Süleyman Paşa, Hindistan’ın Diyu şehrine ulaştığında, Bahadır Şah, Portekizlilerce öldürülmüş ve yerine Portekiz yandaşı yeğeni Üçüncü Mahmud geçirilmişti.
Süleyman Paşa, Diyu şehrini kuşattı fakat yirmi gün sonra Portekiz donanmasının yardıma gelme tehlikesi üzerine kuşatmayı kaldırıp geri döndü.
Yemen’de Zebîd’i ele geçirdi. Yemen Beylerbeyliği kuruldu (1540). Bu sefer neticesinde, Hint Okyanusundaki Portekiz üslerine kuvvetli bir korku verilmiş oldu.
Portekiz Donanması Bir Baskınla Yok Edilirken
Portekizliler, Osmanlılar'ın Hint sularında güçlü bir donanma ile görünmesini, iktisadî ve dinî vaziyetleri için çok tehlikeli gördüler.
Portekiz’in yeni genel valisi 1541 yılı başlarında güçlü bir donanma ile Kızıldeniz’deki Osmanlı Donanması üzerine harekete geçti fakat bu sefer bir miktar coğrafya bilgi toplamanın yanında Kızıldeniz’de Osmanlı tahkimatını artırmaktan başka bir işe yaramadı.
Portekizliler bu seferden sonra barış girişiminde bulundular. Doğu Afrika ve Güney Arabistan limanları Portekiz baskısından kurtuldu ve Osmanlı gemileri bölgede huzuru sağladı.
1500’lü yılların başından beri Portekiz baskısıyla aksamış olan Mısır-Hindistan ticareti Osmanlılar'ın Kızıldeniz ve Hind Okyanusu'nda güçlenmeye başlaması üzerine tekrar canlandı.
Ayrıca Osmanlılar, Hint Okyanusu'na Basra Körfezi'nden de yeni bir yol açmayı planlıyorlardı.
Bu arada Aden, Portekiz taraftarı yerli bir Emîrin eline geçti ise de, Yemen Beylerbeyi Ferhad Paşa tarafından geri alındı (1548).
Osmanlılar'ın Kızıldeniz’den sonra Basra Körfezi'nden Portekizlileri atma çalışmaları iki devletin arasını açtı.
Osmanlılar bir Hint Seferi'ne karar verdiler ve bu karar sonucu Pîrî Reis, Hint Kaptanlığı'na getirildi.
Basra Beylerbeyi Kubad Paşa'ya da 15.000 asker ve gemilerle hazır bulunması emredildi. Pîrî Reis, Maskat’ı vurduktan sonra, Hürmüz’ü kuşattı (1552).
Ancak Basra’dan kuvvet almadan bu işe girişmesi seferin başarısız kalmasına sebep oldu. Üç kadırga dışında, askerlerini Basra’da bırakıp Süveyş limanına döndü.
Hürmüz kuşatmasında yaşanan bu olaylar sonucu devlet yönetiminde kritik görevlerde hataların kabul edilmemesi sebebiyle Pîrî Reis idam edildi.
Elif
Üyelik tarihi
09 Şubat 2015
Bulunduğu yer
Ankara
Yaş
34
Mesajlar
17.951
Seslenildi
1540 Mesaj
Etiketlendi
104 Konu
Ruh Hali
Kızıldeniz ve Basra'da Osmanlı
18 Nisan 2015
- Paylaş
- Share this post on
- Digg
- Del.icio.us
- Technorati
Gökkuşağı bunu beğendi.
To view links or images in signatures your post count must be 10 or greater. You currently have 0 posts.