Tarihte Takvime Başlangıç

Takvim, Güneş ve Ay’ın hareketlerinden alınan bilgilerin ışığında, zamanı yıl, ay hafta ve gün gibi birimlere ayırarak mantıklı bir biçimde sıralayıp hesaplamaya yarayan ve insanlar tarafından ortaya konulan bir sistemdir. Takvimde kullanılan ölçü astronomik olaylardır.

Takvimin esası tarih, yani senedir. Takvimin başlangıç tarihi, insanlık tarihi kadar eski olup insanlığın babası, ilk insan ve ilk peygamber olan Hz. Adem’e kadar uzanır, insanlar, kendi inançlarına, milli tarih, örf, adet ve geleneklerine uygun olayları, kullandıkları takvimin bir başlangıcı olarak kabul etmişlerdir.

Takvimler içinde en yaygın kullanışa sahip olanlar Miladi ve Hicri takvimlerdir. Takvimleri tanımadan önce sık sık kullanacağımız “Güneş yılı”, “Ay yılı” gibi terimleri açıklayalım.

Güneş yılı: Dünya’nın Güneş’in etrafında bir defa dönmesiyle meydana gelen zamandır. Süre 365 gün, altı saattir.

Ay yılı: Ay’ın Dünya’nın etrafında 12 defa dönmesiyle meydana gelir. Her dönüş, hilalin gökte görünüp kaybolmasına kadar geçen süre, bir ay sayılır. Ay yılı 354 gündür. Ay yılı da Güneş yılı gibi 12 aydır. Fakat Ay yılında aylar 29-29,5; Güneş yılında ise 30-31 gündür.


a) Miladi Takvim (Güneş Yılı)

Miladi Takvimin esası eski Mısır takvimine dayanır. Mısırlılar, gökyüzünün en parlak yıldızı olan Sirius’un doğuşu ve kayboluşu arasındaki 365 günlük süreyi, 1 yıl kabul etmişlerdir.
M.ö. 45 yılında Roma İmparatoru Jül Sezar (Julius Cesar) tarafından İskenderiyeli bir bilgine ıslah ettirilen Mısır takvimine, Cesar’ın küçük adından ötürü “Jüliyen Takvimi” denildi. Miladi Takvime en yakın doğruluktaki takvim, Jüliyen Takvimi idi. Türkiye, Miladi Takvimi 1926′da kabul etti. Bu takvimde bir yıl 365 gün 6 saattir.

12 aydan ibaret olan bir yılın aylarının isim ve süreleri şöyledir: Ocak 31, Şubat 28 (4 yılda bir 29), Mart 31, Nisan 30, Mayıs 31, Haziran 30, Temmuz, Ağustos 31, Eylül 30, Ekim 31, Kasım 30, Aralık 31 gündür.

b) Hicri Takvim
Son peygamber Hz. Muhammed’in Mekke-i Mükerreme’den, Medine-i Münev-vere’ye hicretini başlangıç olarak kabul eden takvime Hicri Takvim denir.

Hicri Takvimin başlangıç günü. Muharrem ayının ilk gününe denk getirilerek, 16 Temmuz 622 günü sıfır kabul edilmiştir. Hicret’in 17. yılında, Hz. Ömer zamanında bizzat halifenin başkanlığında bir kurulda, enine boyuna müzakere edildikten sonra uygulamaya konulmuştur. Hicri Takvimde 1 ayın süresi 29,5 gündür. Yıl müddeti ise 354 gündür. Bu itibarla Miladi Takvimle arasında 11 günlük bir fark vardır. Hicri Takvimde ayların adları; Sefer, Rebiulevvel, Rebiulahır, Cemaziyelevvel, Cemaziyelahir, Recep, Şaban, Ramazan, Şevval, Zilkade ve Zilhicce’dir.

c) Rumi (Mali) Takvim
Hicri Takvim kullanan Müslüman devletlerde, bütçe hazırlama ve vergi toplama işinde mevsimlerin ayları sürekli değişliğinden bazı aksaklıklar görülüyordu. Bu durum Osmanlılara kadar devam etti. Osmanlıların Avrupa devletleriyle sık münasebetlere girişmesinden sonra (1676), dış ticaretteki zorlukları gidermek ve vergi işini kolaylaştırmak maksadıyla, takvimde Ay yılı yerine, Güneş yılı esas kabul edildiyse de bu değişiklik umulanı veremedi. Nihayet 1840 da Jüliyen Takvimine dayanan ve tarih başlangıcı yine “Hicret” olan “Rumi (Mali) Takvim” resmen kabul edildi.

Alıntı