19. yüzyılda Rus işgaliyle karşılaşan Karakalpak bölgesi, 1924 yılında eski Sovyetler Birliği içinde Karakalpak Özerk Cumhuriyeti haline getirilmiş, bu cumhuriyet 1925-1930 yılları arasında Kazakistan’a, 1930’da Rusya Federasyonu’na, 1936’da Özbekistan’a bağlanmıştır. Bugün bu statüsü devam etmektedir.

Farklı Kıpçak boylarının karışımından oluşan Karakalpaklann eski Sovyetler Birliği içindeki toplam sayısı 1989 sayımına göre 423.436’dır. Kazaklar gibi sünni müslümandırlar.

Dilbilimsel anlamda Kazakçanın bir ağzı sayılabilecek olan Karakalpakça, Sovyet devriminden sonra ortaya çıkan Türk yazı dillerindendir. 1924’e kadar Arap, 1928-1940 yılları arasında Latin alfabesi ile yazılan Karakalpakça 1940’tan beri Kiril asıllı bir alfabe ile yazılmaktadır. Karakalpaklar, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra, 26 Şubat 1994’te Latin harflerine geçme kararı almışlardır.

Karakalpakçanın Kazakçadan ayrılan en belirgin ses özelliği. Eski Türkçe söz başındaki y- sesinin Kazakçada y-‘ye değişmesine karşılık Karakalpakçada c-‘ye değişmesidir. Kazakça jıl=Karakalpakça cıl “yıl” vb.


kaynak