Genel durum- Londra Konferansı ve Türkiye Büyük Millet Meclisi -Rusya Sovyet Cumhuriyeti ile var olan ilişkiler-Rus dostluğunun içeriği- Londra Konferansının Moskova Konferansı üzerine etkileri- Türkiye Büyük Millet Meclisi ile İstanbul Hükûmeti’nin ilişkileri.

Hâkimiyet-i Millîye

– Ne öğrenmek istiyorsunuz? diye sordu.

– Genel durumumuzu nasıl görüyorsunuz efendim? dedim. Şöyle cevap verdi:

– İçerideki durumumuzdaki barış ve sağlamlık sayesinde dünyanın genel durumu, her gün daha çok bizim iyiliğimize dönmektedir. Bu değişimin milletimizin devamını ve kurtuluşunu sağlayacak maddî sonucun çıkmasını çok uzak görmüyorum.

– 21 Şubatta Londra’da toplanacağını öğrendiğimiz konferans karşısında durumumuz ne olacaktır?

– Türkiye Büyük Millet Meclisi, ülkemizi parçalanmaktan bağımsızlığımızı çiğnenmekten tamamen korumak amacını mutlaka silâhla, kanla kazanmaya arzulu ve istekli değildir. Değişmesi imkânsız olan millî amacı sağlayacak bir barışı memnuniyetle karşılarız. Buna ek olarak İtilâf Devletleri, Türkiye meselesini söz konusu olan Londra Konferansı’nda ciddî ve içten çözümlemek isterlerse, karşılarında, bütün milleti ve ülkeyi tam yetki ile temsil eden kanunî şahısları bulabilmeleri için, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Londra’ya doğru bir heyeti yola çıkarmak üzeredir.

– Rusya Sovyet Hükûmeti ile var olan ilişkiniz ne durumdadır?

– Ruslarla dostluğumuz her zaman iyi durumda devam etmektedir. Moskova’da toplanmak üzere olan konferansa katılacak delegelerin oluşturduğu heyetimiz, tahminime göre Moskova’ya varmak üzeredir. Bu konferansta bütün Kafkas meselelerini, millet ve ülke çıkarımıza uygun biçimde kesin çözüme yaklaştırabileceğimizi ve Rus Sovyet Cumhuriyeti ile Türkiye arasındaki dostluğu maddî temellerle sağlamlaştıracağımızı güçlü bir şekilde ümit ediyorum.

– Komünizm ile Rus dostluğu ilkeleri arasında ilişki var mı?

– Komünizm toplumsal bir konudur. Ülkemizin durumu, ülkemizin toplumsal şartları, din ve millî geleneklerinin gücü Rusya’daki komünizmin bizde uygulanmasına uygun olmadığı düşüncesini güçlendirir durumdadır. Son zamanlarda ülkemizde komünizm ilkeleri üzerine oluşan partiler de bu gerçeği yaşayarak öğrenmişler ve çalışmalarına son vermişlerdir; hatta özellikle Rusların düşünürleri bile bizim için bu gerçeğin ortaya çıkmasına razılar. Bana göre, bizim Ruslarla olan ilişkimiz, dostluğumuz ancak iki bağımsız ülkenin birlik ve uyuşma ilkeleriyle ilgilidir.

– Londra Konferansı’na katılmanız, Moskova Konferansı’nda ne gibi etki oluşturabilir?

– Londra Konferansı’na katılmaktaki amaç, millî amaç ve ilkelerimiz çerçevesinde millet ve ülkenin çıkarlarını sağlayarak barış ve huzurun dünyaya tekrar gelmesine hizmet etmektir. Bu insanî amaç ve hareketin, Türkiye’nin Ruslarla olan dostluk ilişkisine ve bu dostluğa dayanan bağlara zarar vermesi kesinlikle söz konusu olamaz. Ve Moskova Konferansı’nda Rus Sovyet Cumhuriyeti ileri gelenleri bizim içtenliğimizden şüphe etmeyeceklerinden, bu hareketimiz onlar tarafından doğal karşılanacaktır.

– İstanbul ile var olan haberleşme ne sonuç verdi?

– Her iki tarafın gönderdiği bütün tel yazılar Büyük Millet Meclisi önünde aynen okundu. Bunların anlamına göre genelde oluşan izlenim şudur: İstanbul hâlâ düşman süngülerinin altında, gerçek durumu kavramaya, millet ve ülkenin gerçek çıkarlarını sağlayacak uygun kararı almaya uygun olmayan bir anlayış içindedir. Türkiye Büyük Millet Meclisi, milletin kararlılık ve inancına dayanarak İstanbul’u düşman baskısından ve işgalinden kurtararak asıl yurda katmak ve halifeliğin ve saltanatın hürriyetini geri almaya yönelik görevini yerine getirmeye çalışacaktır.