Gaz söktürücü, kramp çözücü, ishali önleyici, iştah açıcı, hafif terletici, mideyi kuvvetlendirici ve hazmettiricidir.


Kişniş tohumu çay, baharat ve natürel ilaç yapımında ve kişiniş tohumundan elde edilen eter yağı aroma tedavisinde ve de baharat olarak kullanılır.
Mısır, Suriye, Filistin ve Türkiye olduğu ve buradan Avrupa'nın batısından Çin'in doğusuna kadar yayıldığıdır. Günümüzde başta Türkiye, Fas, Japonya, ABD, Hindistan, Çin, Arjantin, Macaristan ve Balkan ülkelerinde yetiştirilir.
Kişniş 30-80 cm boyunda genellikle bir yıllık bir bitkidir, fakat iki yıllık olan alt türlerinde mevcuttur. Kökleri iğ şeklinde, bitkinin tamamı kendine has bir kokuya sahiptir ve bu kokuda tahtakurusunun pis kokusuna benzer. Alt yaprakları uzun saplı, üç parça, kenarları kertikli ve parçalar kalp şeklindedir. Orta ve üstteki yapraklar gövdeye oturmuştur ve ortadaki yapraklar önce üç sonra tekrar üçe ayrılırken, en üsteki yapraklar iplik gibi incedir. Çiçeklerinden 10-20 tanesi topluca bir arada şemsiyecik oluşturur ve kenardaki çiçeklerin ters yumurta şeklinde beyaz veya pembe renkte, her bir çiçek 3-5 taç yaprağa sahiptir ve ortada taç yaprağı olmayan çiçekler pembe renklidir. Şemsiyecikler uzun bir sapla kendisi gibi 3-5 adet şemsiyeciğin bir araya gelmesi ile geriden şemsiye şeklinde çiçek demetleri oluşturur. Meyveleri sarımsı esmer, kahverengi fakat genellikle pastkahvererengimsi renkte, küre şeklinde, üzerinde 8-10 adet yay şeklinde çıkıntılar vardır ve yayalar boydan boya uzanır. Dış kabuğun içinde iki ayrı parça karşılıklı bulunur ve Rus kişnişi 1,5-3 mm ve Türk kişnişi 3-5 mm çapındadır.
Türkiye'nin Konya, Burdur, Isparta yörelerinde yaygın olarak yetiştirilir.
Hasat zamanı: Meyveleri farklı zamanlarda yani Ağustos'tan Eylül'e kadar olgunlaştığından, önce olgunlaşanlar toplanır, sonra beli bir süre sonra tekrar olgunlaşan meyveleri toplanır ve hasat böyle devam eder. Şayet olgunlaşan meyvelerin yanında olgunlaşmamış meyvelerde toplanırsa daha sonra iyice kurutulsa da kötü bir koku yayar.
Tesir şekli; Gaz söktürücü, kramp çözücü, ishali önleyici, iştah açıcı, hafif terletici, mideyi kuvvetlendirici ve hazmettiricidir.
Kulanılması; a) Üniversite kliniklerinde insanlar üzerinde tedavi denemekleri ve araştırmalar yapılmıştır ve buna göre taze kişniş dişlerdeki amalgamın içerdiği civa zehirlenmesine karşı etkilidir. Fakat bu araştırma yeterlimidir?
b) Komisyon E'nin 18.09.1986 tarihli ve 173 nolu monografi bildirisine göre kişniş tohumunun sindirim zafiyeti ve iştahsızlığa karşı kullanılabileceği beyan edilmiştir.
c) Aroma tedavisinde kişniş yağı başta şişkinlik, hazımsızlık, kramplar ve iştahsızlığa karşı kullanılır.
d) Halk arasında kişniş şişkinlik (gaz), hazımsızlık ve kramp başta olmak üzere mide-bağırsak rahatsızlıklarına karşı kullanılır. Bu rahatsızlıklara karşı kişniş; kimyon, anason, rezene ve kakule gibi bitki tohumları ile birlikte kullanılır ise daha etkili olur.
Çay; İki tatlı kaşığı kişniş (kişniş tohumu sade kişniş diye anılır) hafif ezilerek demliğe konur ve üzerine 300-500 ml kaynar su ilave edilerek 5-10 dakika demlenmeye bırakıldıktan sonra süzülerek içilir.
Çay Harmanları;
Şişkinlik çayı;
20 gr Kimyon tohumu
20 gr Kişniş tohumu
20 gr Papatya çiçeği
20 gr Oğul otu
10 gr Nane yaprağı
10 gr Rezene tohumu
Şişkinlik çayı;
20 gr Melek otu kökü
20 gr Anason tohumu
20 gr Kimyon tohumu
20 gr Rezene tohumu
20 gr Kişniş tohumu
Mide-Bağırsak çayı(şişkinlik ve hazımsızlık);
40 gr Kişniş tohumu
30 gr Rezene tohumu
20 gr Kimyon tohumu
10 gr Oğul otu yaprağı
Mide ve Bağırsak çayı (şişkinlik, tıkanma ve sinirsel mide ağrısı)
30 gr Anason tohumu
30 gr Rezene tohumu
15 gr Kişniş tohumu
15 gr Kimyon tohumu
10 gr Ebe gömeci çiçeği
Baharat; Kişniş tohumu ekmek, pasta, sebzeli ve etli yemeklere baharat olarak kullanılır.
Ekstresi; Kişniş tohumu Etal ilşe Ekstraksiyonu yapılarak Hülasası (eks-tresi) elde edilir. Bu ekstre sade olarak aynı Eter yağı gibi kullanıldığı gibi Natürel ilaç yapımında da kullanılır.
Kişniş tohumu su buharı ile damıtılarak(destilasyon) Eter yağı elde edilir ve bu Eter yağı yukarıdaki rahatsızlıklara karşı kullanılır. Yemeklere 2-3 damla damlatılır veya 1-2 damla şekerle veya bir parça ekmekle alınır.
İki formül içinde geçerli uygulama; Tüm malzemeler karıştırılır. Bu yağdan 3-5 damla karın üzerine damlatılarak, çocuk ve bebeklerin şiş-kinlik, karın ağrısı ve hazımsızlık gibi rahatsızlıklarında ovalama şeklinde uygulanır.
Yan tesirleri; Bilinen bir yan tesiri yoktur. Fakat Eter yağının çok sert olması nedeniyle dikkatli kullanılmalıdır.