Türklerin en yaygın destanı. Sözlü edebiyatın en eski verilerindendir. Uygur yazısıyla yazılmış bir kopyası Paris Millî Kütüphanesi'ndedir. Yazıya geçirilmeden 1500 yıl önce sözlü olarak anlatıldığı sanılmaktadır. Berlin'de, Profesör Reşit Rahmeti Arat, Fraulain von Gabain ve Bank, ortaklaşa bir çalışma sonunda yazılı metinleri okumuşlardır (1936). Efsaneye göre Mete (Oğuz), Aykağan'ın oğludur. Kırk günde büyümüş, yiğit olmuştur. Halkının yaşadığı yerdeki ormanlara dadanan canavarı öldürür. Bir gün Tanrı'ya yalvarırken, gökten bir mavi ışık düşer, ortasında bir kız vardır. Bununla evlenir, 3 oğlu olur. Adlarını Gün, Ay, Yıldız koyar. Bir gün dolaşırken, ağaç kovuğunda bir kız belirir. Onunla da evlenir. Ondan da üç oğlu olur. Adlarını Gök, Dağ, Deniz koyar. Bir kurt ona yol gösterir ve Urum kağanını yener. Hindistan'dan Mısır'a kadar tüm ülkelere egemen olur. Ölümünden önce ülkesini, oğulları arasında Bozoklar ve Üçoklar diye ikiye ayırır.