Bugüne kadar hep 2 şekilde inceledik. Bunlar neydi :

1-) Büyük Ünlü Uyumu
2-) Küçük Ünlü Uyumu

Hocalarımız bizlere yıllardır hep bunları öğrettiler. Çoğu kelime uymuyordu bu kurallara. Bazen olabilir dediler. Biliyorlardı. Ama derslerde bunları öğretmek için yetkileri mevcut değildi.

Bir kelimenin Türkçe olup olmadığını 19 şekilde anlıyoruz arkadaşlar. 19 kurala da uyan ve T.D.K’nın sözlüğünde bulunan kelimelere Türkçe’dir diyebiliriz. Fakat bazen önceleri kalın ünlüyken sonraları ince ünlü olan kelimeler de olabiliyor : alma >elma gibi.


1) Büyük Ünlü Uyumu

2) Küçük ünlü Uyumu

3) Türkçe kelimelerin başında m c g-ğ v ünsüzleri bulunmaz.

4) Türkçe kelimelerin kökünde iki aynı ünsüz yan yana bulunmaz. hissiyat

5) Türkçe kelimerin sonunda b c d g ünsüzleri bulunmaz.

6) Türkçe kelimelerin başında j harfi bulunmaz. Jale.

7) Türkçe kelimelerde ayın (Arapça’da bulunan bir harf) bulunmaz.Kalb (a harfi “ayın” harfidir.)

8) Türkçe kelimelerde Kaf (Arapça’da bulunan bir harf) bulunmaz. Kalem

9) Türkçe kelimelerde hemze bulunmaz.

10) Türkçe kelimelerde lam (Arapça’da bulunan bir harf) harfi bulunmaz.

11) Türkçe kelimelerde nun (Arapça’da bulunan bir harf) bulunmaz. Bunun yarına nazal n vardır.”Senin“. Sondaki n harfi Osmanlı Türkçesi Dönemi’nde kef şeklinde yazılır.

12) Türkçe kelimelerde p harfi bulunmaz. P ve j harfleri Farsça’dan aldığımız harflerdir.


Bir kelime Türkçe mi değil mi? Bu ilk bakışta anlaşılmaz.İşte bazı istisnalar :

Merdiven > merduban : Farsça bir kelimedir. Dilimizi girmesiyle ses düzenine ayak uydurmuştur.

Anahtar : Rumca bir kelimedir.

Kilit : Rumca bir kelimedir.

sehpa >se + pa : Farsça bir sözcüktür.”Se” üç “pa” da ayak demektir. Üçayak anlamına gelmektedir.

Kösele >Govsale : Farsça bir kelime olup 1 yaşında öküz anlamına gelmektedir. Dilimize girmesiyle bizde daha farklı bir anlam kazanmıştır.


Türkçe kelimelerin anlamını yitirip hemen hemen unutulmasıyla ilgili ilginç birkaç örnek verelim.

Günümüzde “hasta” kelimesi Farsça’dan gelmektedir.

Onlarda “haste” şeklindedir. Eski Türkçe’de bu kelime “iğ” kelimesiyle karşılanmaktadır. “İğ” hasta demektir. “İğlik” hastalık demektir. Günümüzde “iğrençiğrentiiğrenmek” şeklindeki kelimelerle varlığını korumaya çalışan bu kelime Anadolu’nun bazı yerlerinde hala kullanılmaktadır.


*Bir diğer örnek de “ilaç” kelimesidir. Göktürk yazıtlarında ve Karahanlı Türkçesi’nde “em” ve “ot” şeklinde olan iki kelime zaman içerisinde fakirleşmiştir. Günümüzde “emmek” şeklinde varlığını koruyan “em” kelimesi Anadolu’nun bazı yerlerinde hala “ilaç” anlamında kullanılmaktadır. Aynı şey “ot” kelimesi için de geçerlidir.


Anlaşıldığı üzere Türkçe hafife alınacak bir alan değil arkadaşlar. Türkçe olduğunu zannettiğimiz ama Türkçe olmayan birçok kelime mevcut. Bunları dilimizden atalım diyenlerden değilim. Toplumun benimsediği kelimeleri isteseniz de atamazsınız. Ama Türkçe’nin en eski zamanlarından beri var olan kelimeleri yeniden canlandırabiliriz. Birçokları saçma kelimeler ortaya çıkıyor dese de.